Başlık: Dünya’nın ‘Büyük Ölümü’ ve Hayatta Kalan Bazı Kurbağalar
Yaklaşık 120 milyon yıl önce temnospondyls adı verilen ilkel amfibilerin bir grubu nesli tükendi. Deposito Fotoğraflar
Birçok insanın aklına ilk olarak kitlesel yok olma olaylarından bahsedildiğinde, yaklaşık 66 milyon yıl önce bir asteroidin Dünya’ya çarpması ve dinozorların neslinin tükenmesine neden olması gelir. Ancak, Kretase-Tersiyer yok olma olayı, gezegenimizin tarihindeki en kötü can kaybı değildi. Bu unvan Perm-Triyasik yok olma veya Büyük Ölüm’e aittir. Yaklaşık 252 milyon yıl önce, bu dramatik iklim değişikliği döneminde, Dünya’daki tüm türlerin yaklaşık %80 ila %90’ı yok edildi ve gezegenin biyosferi tamamen değişti.
Ancak, bu yıkıma rağmen, bazı türler hayatta kalmayı başardı. Özellikle, temnospondyls adı verilen ilkel amfibilerin bir grubu. Büyük Ölüm’den hayatta kalmayı, daha büyük karasal yırtıcıların ulaşamadığı bazı tatlısu avlarını tüketerek ve seçici olmamaları sayesinde başarmış olabilirler. Bu yeni bulgular 4 Mart’ta Royal Society Open Science dergisinde yayınlanan bir çalışmada detaylandırılmıştır.
Yaklaşık 250 milyon yıl önce Erken Triyas döneminde, neredeyse sürekli volkanik aktivite, küresel ısınma, kuraklaşma, atmosferde oksijen azalması, mega El Niño’lar, asit yağmurları ve orman yangınları gibi uzun süreli evreler yarattı. Manzara sonunda o kadar düşmanca hale geldi ki tropikler tamamen hayvan hayatından yoksun hale geldi. Sonunda tropikal ölü bölge, Dünya çapında hem denizel hem de karasal organizmaların dağılımlarını etkiledi. Köpekbalıkları, denizatları ve temnospondyls gibi bazı organizmalar direnmeyi başardı.
“Temnospondyls” adlı büyük bir amfibi grubunun hayatta kalma ve gelişmesi büyük bir gizem olmuştur,” diyor çalışmanın ortak yazarı ve İngiltere’deki Bristol Üniversitesi’nden evrimsel biyolog Aamir Mehmood. “Bunlar balıklar ve diğer avlarla beslenen yırtıcı hayvanlardı, ancak temel olarak kurbağalar ve semenderler gibi modern amfibiler kadar suyla bağlantılıydılar. O zamanlar iklimlerin sıcak olduğunu ve yok olma olayından sonra özellikle sıcak olduğunu biliyoruz. Bu su seven hayvanlar nasıl bu kadar başarılı olabilirdi?”
Nedenini anlamak için, Mehmood ve bu yeni çalışmadan gelen ekip, Triyas boyunca yaşamış olan 100 temnospondyls fosil verilerini topladı. Ekolojilerinin nasıl değiştiğini incelediler, kafataslarının, dişlerin ve vücut boyutlarının hangi özel işlevler için kullanılmış olabileceğini ölçerek.
Şaşırtıcı bir şekilde, temnospondyls’lerin kriz boyunca çok fazla değişmediklerini buldular. Bunun yerine, Perm döneminin erken günlerinde olduğu gibi vücut boyutlarındaki aynı aralığı gösterdiler. Bazı temnospondyls’ler küçüktü ve böceklerle beslenirken diğerleri daha büyüktü. Bu daha büyük temnospondyls’lerin kritik bir hayatta kalma ipucu taşıdığı ortaya çıktı.
“Bu daha büyük formlar, balıkları tuzaklayan uzun burunlu hayvanlar ve genel besin tüketicileri olan geniş burunlu hayvanları içeriyordu,” diyor çalışmanın ortak yazarı ve paleontolog Armin Elsler. “Ancak, bu hayvanların vücut boyutlarının ve işlevsel çeşitliliklerinin çeşitliği krizden sonra 5 milyon yıl sonra genişledi ve daha sonra geri çekildi.”
Triyas döneminin ilk beş milyon yılında yaşanan yoğun küresel ısınma nedeniyle, hem karasal hem de denizel organizmaların aşırı sıcaktan kaçınmak için tropiklerden uzaklaştığına dair kanıtlar var. Ekibe göre, temnospondyls’in tropikal ölü bölgeyi aşabilmesi şaşırtıcıydı.
“Fosiller Güney Afrika ve Avustralya’dan, kuzeyde Kuzey Amerika, Avrupa ve Rusya’dan biliniyor,” diyor çalışmanın ortak yazarı ve paleontolog Mike Benton. “Temnospondyls tropikal bölgeyi serin dönemlerde geçebilecek şekilde olmalıydı.”
Çalışma, genel beslenme ekolojilerinin bu başarının anahtarı olduğunu öne sürüyor. Temnospondyls, çevrelerinde gerçekleşen değişikliklere rağmen çeşitli avları tüketme yeteneğine sahipti. Hayatta kalma becerileri sadece daha az yiyerek değil, ayrıca seyrek su kütlelerinde gizlenme ve farklı türlerde av tüketme yetenekleriyle de ilgilidir.
Ancak bu başarı uzun sürmedi. Temnospondyls, memelilerin ve dinozorların atasının çeşitlenmeye başladığı Orta Triyas döneminde gerilemeye başladı.
“Erken Triyas dönemindeki başarı patlamaları takip edilmedi,” diyor Mehmood.
Temnospondyls nihayet yaklaşık 120 milyon yıl önce nesli tükendi. Canlı akrabaları olmamalarına rağmen, bazı evrimsel biyologlar onları bugünün çeşitli amfibilerine giden önemli bir adım olarak görüyor. Bu geçmiş dönemleri incelemek, bilim insanlarının kurbağaların, semenderlerin ve kurbağa balıklarının bugünün çevresel zorlukları karşısında nasıl başa çıkabileceğini anlamalarına yardımcı olabilir. Kurbağalar, yaygın hastalıklar ve iklim değişikliği nedeniyle tehdit altındaki hayvan gruplarından biridir.
